Historical Price
Uniswap là một trong những dự án quan trọng nhất và được thảo luận nhiều nhất trong không gian defi. Về cốt lõi, Uniswap là một giao thức hoán đổi token phi tập trung trên Ethereum. Giao thức Uniswap được triển khai như một tập hợp các hợp đồng thông minh và nó hoàn toàn phi tập trung, không cần sự cho phép và chống kiểm duyệt.
Uniswap được xây dựng dựa trên khái niệm về các nhóm thanh khoản và các nhà tạo lập thị trường tự động hay nói chính xác là một nhà tạo lập thị trường sản phẩm không đổi.
Uniswap là một sàn giao dịch phi tập trung được xây dựng trên nền tảng Ethereum, sử dụng hệ thống tạo thị trường tự động (AMM) thay vì sổ đặt lệnh (order book) truyền thống. Thay vì khớp các lệnh mua và bán riêng lẻ, người dùng có thể gộp hai tài sản lại với nhau để sau đó được giao dịch với nhau, với giá được xác định dựa trên tỷ lệ giữa hai tài sản.
Lịch sử hình thành Uniswap
Uniswap được ra đời từ một ý tưởng do Vitalik Buterin đề xuất vào năm 2016 cho một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) sẽ sử dụng một nhà sản xuất thị trường tự động trên chuỗi với một số đặc điểm độc đáo nhất định. Một năm sau Hayden Adams bắt tay vào việc biến ý tưởng này thành một sản phẩm chức năng. Sau khi nhận được một số khoản tài trợ cũng như 100.000 đô la từ Ethereum Foundation, Uniswap ra mắt vào tháng 11 năm 2018. Giao thức nhanh chóng đạt được tính thanh khoản và bắt đầu có khối lượng giao dịch
Điều làm cho Uniswap trở nên độc đáo là nó giải quyết được vấn đề chênh lệch giá cao đối với các tài sản kém thanh khoản trên các sàn giao dịch có order book. Vấn đề này tồn tại bởi vì có rất ít động lực cho các nhà tạo lập thị trường chuyên nghiệp để cung cấp thanh khoản cho các tài sản được giao dịch rất ít. Tuy nhiên, với Uniswap, bất kỳ ai cũng có thể trở thành nhà tạo lập thị trường bằng cách gửi tài sản vào một nhóm và thu phí dựa trên số lượng hoạt động giao dịch. Một nhược điểm của mô hình này là có sự trượt giá đáng kể đối với các đơn đặt hàng lớn khi giá phải trả tăng khi lượng cầu tăng lên.
Uniswap V1
Phiên bản đầu tiên của Uniswap đã được ra mắt trên mạng Ethereum vào ngày 2/11/2018. Đây là kết quả nổ lực cao trong hơn một năm làm việc của người sáng tạo ra nó – Hayden Adams.
1/? Excited to announce the launch of @UniswapExchange ! It's a protocol for automated exchange of ERC20 tokens on Ethereum. https://t.co/czTqyRit7u
— Hayden Adams ? (@haydenzadams) November 2, 2018
Điều cực kỳ thú vị là Hayden, người từng là kỹ sư cơ khí, đã khởi động dự án Uniswap mà không có bất kỳ kiến thức lập trình nào trước đây. Anh ấy đã vừa học cách viết các hợp đồng thông minh trong khi vừa làm việc trên phiên bản đầu tiên này của giao thức Uniswap.
Ý tưởng ban đầu để triển khai một nhà tạo thị trường tự động đến từ Karl, người bạn của Hayden. Karl là người đã bị ấn tượng bởi một trong những bài đăng trên blog của Vitalik Buterin mô tả về lý thuyết đằng sau một nhà tạo thị trường sản phẩm không đổi.
Vào thời điểm xây dựng phiên bản đầu tiên của giao thức Uniswap, EtherDelta là một sàn giao dịch phi tập trung duy nhất có sức hút nhất định. EtherDelta, mặc dù khá phổ biến vào thời điểm đó, dựa trên mô hình sổ lệnh tuy không phù hợp lắm với giao thức blockchain Lớp 1 như Ethereum. Bên cạnh đó, EtherDelta lại không có UX trực quan dẫn đến trải nghiệm người dùng rất kém và thiếu tính thanh khoản.
Trong khi làm việc để tối ưu hóa các hợp đồng thông minh và chuẩn bị cho một lần ra mắt mainnet, Hayden đã đăng ký để nhận khoản tài trợ từ Ethereum Foundation, và sau đó đã được chấp nhận vào tháng 7/2018. Số tiền từ khoản tài trợ cho phép Hayden có thể kiểm tra các hợp đồng thông minh của Uniswap bởi một công ty có tên Runtime Verification. Việc kiểm tra ban đầu bởi Runtime Verification đã dẫn đến việc bổ sung thêm các kiểm tra an toàn bổ sung và làm việc lại một số đoạn mã để phiên bản hoàn thiện hơn. Trước khi khởi chạy giao thức 1 cách hoàn thiện, Hayden đã quyết định xây dựng lại giao diện người dùng để có trải nghiệm người dùng tốt hơn nữa.
Phiên bản đầu tiên của giao thức đã được ra mắt vào ngày cuối cùng của hội nghị Devcon 4 với khối lượng $30.000 thanh khoản ban đầu trên 3 token khác nhau.
Giao thức nhanh chóng thu được rất nhiều người dùng, và từ đó vòng gọi vốn đầu tư ban đầu ra đời cho phép Đội ngũ Uniswap làm việc trên phiên bản thứ hai của giao thức.
Uniswap V2
Vào tháng 5 năm 2020, Uniswap đã ra mắt phiên bản thứ hai của giao thức được gọi là Uniswap V2.
We are thrilled to announce Uniswap V2 has been deployed to the Ethereum mainet!!!
Read the Uniswap V2 launch blogpost for more information on the launch.https://t.co/CLPQok6KO4
1/
— Uniswap Protocol ? (@UniswapProtocol) May 18, 2020
Tính năng chính là việc bổ sung các nhóm thanh khoản có dạng ERC20 / ERC20. Trong phiên bản V1, mỗi nhóm thanh khoản phải bao gồm ETH (tức ERC20 / ETH). Ví dụ trog V1: để giao dịch từ USDC sang DAI, người dùng sẽ phải giao dịch USDC của họ sang ETH và ETH sang DAI, điều này dẫn đến phí gas cao hơn và trượt giá nhiều hơn.
Việc cải tiến để cung cấp các pool ERC20 / ERC20 cũng tốt hơn cho các nhà cung cấp thanh khoản, những người không muốn cung cấp thanh khoản bằng ETH. V2 cũng có một số tính năng khác bao gồm nguồn cấp dữ liệu giá trên chuỗi và hoán đổi nhanh hơn. Lấy ví dụ trên, DAI có thể swap qua USDC mà không cần phải swap sang ETH
Một sự thật thú vị là tất cả các hợp đồng thông minh V2 đều được viết bằng ngôn ngữ Solidity. Điều này khác biệt với V1 được viết hoàn toàn bằng Vyper. Uniswap V1 thực sự là một trong những dự án đầu tiên được viết hoàn toàn bằng ngôn ngữ Vyper.
Do tính chất phi tập trung và không được phép của nó, phiên bản đầu tiên của giao thức vẫn được sử dụng tích cực cùng với V2 trong một thời gian, bất kể nhóm Uniswap khuyến khích các nhà cung cấp thanh khoản chuyển thanh khoản của họ sang V2.
Vào tháng 8 năm 2020, Đội ngũ Uniswap đã huy động được 11 triệu đô la vòng Series A từ một số Quỹ đầu tư đáng chú ý bao gồm Andreessen Horowitz, USV, Paradigm và Version One. Nguồn quỹ được sử dụng để phát triển và xây dựng cho Uniswap V3, điều này sẽ làm tăng đáng kể tính linh hoạt và hiệu quả sử dụng vốn của giao thức.
Uniswap và cách hoạt động
Uniswap là một sàn giao dịch phi tập trung tạo thị trường tự động (AMM) trên Ethereum. Giao thức Uniswap được tạo thành từ một loạt các hợp đồng thông minh chứa các cặp token. Các hợp đồng thông minh này cho phép người dùng hoán đổi bất kỳ token ERC-20 nào với nhau.
Source: Uniswap.
Trong Uniswap, có ba bên sẽ tham gia:
● Nhà cung cấp thanh khoản (“LP”) thêm các tài sản vào pool Uniswap (dự trữ) và nhận cổ phần thanh khoản được gọi là “Pool Tokens” như một khoản khuyến khích. Họ có thể tạo các nhóm mới, thêm tính thanh khoản cho các nhóm hiện có và xóa token khỏi nguồn dự trữ mà họ đóng góp (Cổ phần LP).
● Nhà giao dịch là những cá nhân muốn hoán đổi (swap) hai token (ví dụ: mua BZRX bằng USDT). Họ trả phí swap, phí này sẽ được thêm vào nguồn dự trữ của pool BZRX / USDT.
● Các trader chuyên nghiệp kinh doanh chênh lệch giá, họ sẽ theo dõi bất kỳ độ lệch giá của bất cứ cặp nào với các sàn giao dịch khác (ví dụ: Binance) để thu lợi nhuận từ điều này.
Cơ chế định giá động dựa trên hàm sản phẩm không đổi
Bất kỳ bên nào cũng có thể kiếm được reward khi đóng góp token vào “nhóm thanh khoản”, đảm bảo token có sẵn khi cần cho nhu cầu giao dịch của thị trường. Một khoản phí 0,3% được tính bất cứ khi nào thực hiện 1 lệnh swap. Nhà cung cấp thanh khoản (LP) là các bên cung cấp thanh khoản bằng cách thêm token vào một nhóm cụ thể. Như một phần thưởng, họ nhận được những khoản phí này dựa trên số tiền họ (cổ phần) đóng góp cho nhóm.
Source: Uniswap.
Uniswap dựa vào hàm sản phẩm không đổi để xác định giá thị trường. Công thức là x * y = k, trong đó, x và y bằng số token dư dự trữ theo cặp giao dịch (ví dụ: BUSD và USDC) trong khi k là hằng số. Phí được thu cho mỗi lần swap, làm tăng k hằng số trong công thức sau mỗi giao dịch vì khoản phí này được “tự động thêm” trực tiếp vào khoản dự trữ.
Sự khác biệt với mô hình giao dịch có sổ lệnh (order book)
Hầu hết các sàn giao dịch đều hoạt động theo mô hình sổ đặt hàng – nơi giá thị trường được xác định bởi giá mua cao nhất và giá bán thấp nhất. Các sàn giao dịch phi tập trung khác như Binance DEX, IDEX và Loopring DEX được xây dựng trên mô hình sổ đặt hàng phù hợp chặt chẽ với trải nghiệm giao dịch của các sàn giao dịch tập trung phổ biến như Binance, Kraken và Bitfinex.
Ngược lại, Uniswap sử dụng các nhóm thanh khoản, nơi giá của token đến từ tỷ lệ của một token này với một token khác trong một nhóm. Hệ thống này tương tự như các dự án Bancor và Kyber.
Source: Uniswap.
Khi một nhà giao dịch thực hiện swap giữa hai token (ví dụ: bán 100 BZRX cho DAI), số dư dự trữ thay đổi, dẫn đến giá thay đổi.
Giá của token trên Uniswap được kiểm tra bằng chênh lệch giá. Ví dụ: nếu một token được định giá quá thấp, một trader có thể mua nó và bán kiếm lợi nhuận trên một sàn giao dịch khác cho đến khi giá được cân bằng.
Sự khác biệt giữa Uniswap v1 và Uniswap v2
Uniswap v1 chỉ chấp nhận nhóm ERC-20 so với ETH. Do đó, chỉ có thể tạo một nhóm duy nhất cho mỗi tài sản và dẫn đến sự phụ thuộc vào giá của ETH, điều này đôi khi dẫn đến tổn thất do các rủi ro tiềm ẩn.
Trong Uniswap v2, nhiều nhóm có thể được tạo như USDC / BUSD, DAI / BZRX hoặc DAI / ETH. Việc bổ sung các cặp đôi duy nhất có thể dẫn đến ít “công đoạn giao dịch” hơn theo quan điểm của người dùng, cuối cùng là cải thiện việc thực hiện giá bằng cách giảm phí gas, phí thanh khoản và độ trượt giá.
Uniswap v1 được thiết kế để chống kiểm duyệt và sẽ luôn tồn tại cùng với Uniswap v2 vì các hợp đồng đã được triển khai trên Ethereum mà không có bất kỳ khả năng thu hồi nào.
Các yếu tố bổ sung của Uniswap v2 bao gồm chuyển đổi giao thức (cho phép chủ sở hữu token UNI thu 0,05% phí swap so với 0,25% cho các nhà cung cấp thanh khoản), dự báo giá logic mới, swap nhanh và thay đổi trong kiến trúc hợp đồng. Để biết thêm chi tiết, các bạn nghiên cứu tại trang blog của Uniswap
Rủi ro tiềm ẩn trong cơ chế AMM
Như chúng ta đã biết, các nhà cung cấp thanh khoản (Liquidity providers – LPs) kiếm được phí từ các nhà giao dịch khi họ swap token. Vậy có điều nào khiến họ lo lắng khi cung câp thanh khoản không? Có. Đó là khái niệm “impermanent loss” (Rủi ro tiềm ẩn).
Giả sử Alice cung cấp thanh khoản 1 ETH và 100 USDT vào pool trên Uniswap. Vì cặp token cần phải có giá trị tương đương, điều này có nghĩa là giá của ETH hiện là 100 USDT. Giả sử, trong pool USDTETH hiện có tổng cộng 10 ETH và 1.000 USDT – tức là có nhiều LPs khác ngoài Alice cũng thêm ETH và USDT vào pool. Điều này có nghĩa là Alice có 10% cổ phần của pool này. Tổng thanh khoản (giá trị k), trong trường hợp này, là 10.000.
Điều gì xảy ra nếu giá ETH tăng lên 400 USDT? Hãy nhớ rằng tổng thanh khoản trong nhóm là không đổi. Nếu ETH hiện là 400 USDT, điều đó có nghĩa là tỷ lệ giữa số lượng ETH và USDT trong nhóm đã thay đổi. Trên thực tế sẽ có 5 ETH và 2.000 USDT trong nhóm.
- Vậy nếu Alice rút khỏi pool: thì Alice sẽ nhận 0,5 ETH và 200 USDT, tổng cộng là 400 USDT
- Điều gì xảy ra nếu ban đầu, Alice không cung cấp thanh khoản: Cô ấy có 1 ETH và 100 USDT, tổng cộng là 500 USDT.
Trên thực tế, Alice sẽ có lợi nhuận tốt hơn bằng cách HODLing hơn là gửi vào nhóm Uniswap. Trong trường hợp này, khoản mất mát rủi ro tiềm ẩn này về cơ bản là chi phí cơ hội của việc tích lũy một token tăng giá. Điều này chỉ có nghĩa là bằng cách gửi pool thanh khoản vào Uniswap với hy vọng kiếm được phí, thì Alice có thể mất các cơ hội khác.
Lưu ý rằng hiệu ứng này hoạt động bất kể giá thay đổi theo hướng nào so với thời điểm gửi tiền. Điều đó có nghĩa là gì? Nếu giá ETH giảm so với thời điểm gửi tiền, thì khoản lỗ cũng có thể rất lớn.
Đây là điều vô cùng quan trọng mà các nhà cung cấp thanh khoản cần phải biết trước khi thêm tiền vào một nhóm thanh khoản.
Uniswap thu lợi nhuận như thế nào?
Trước đây, phiên bản UniswapV1 là một giao thức phi tập trung không có token gốc. Tất cả các khoản phí sẽ được chuyển cho các nhà cung cấp thanh khoản và không ai trong số những người sáng lập được cắt giảm các giao dịch diễn ra thông qua giao thức.
Hiện tại, phí giao dịch trả cho nhà cung cấp thanh khoản là 0,3% cho mỗi giao dịch. Theo mặc định, khoản phí này được thêm vào nhóm thanh khoản, và các nhà cung cấp thanh khoản có thể redeem bất kỳ lúc nào. Các khoản phí được phân bổ theo tỷ lệ % cổ phẩn của mỗi nhà cung cấp thanh khoản trong nhóm.
Một phần phí có thể được dành để phát triển Uniswap trong tương lai. Do đó, Đội ngũ Uniswap đã ra mắt Uniswap v2.
Sử dụng Uniswap như thế nào?
Uniswap là một giao thức mã nguồn mở, có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể tạo ứng dụng giao diện người dùng của riêng mình cho nó. Tuy nhiên, cách được sử dụng phổ biến nhất là https://app.uniswap.org hoặc https://uniswap.exchange.
Đọc bài viết sau để bắt đầu giao dịch trên Uniswap
Kinh tế học token Uniswap
Phân bổ $UNI Token
UNI contract: https://etherscan.io/token/0x1f9840a85d5aF5bf1D1762F925BDADdC4201F984
1 tỷ token UNI đã được phát hành. Nguồn cung ban đầu này sẽ phân phối hoàn toàn trong bốn năm tới, với sự phân bổ như sau.
● 60,00% phân bổ cho cộng đồng Uniswap / 600.000.000 UNI.
● 21,51% phân bổ các thành viên trong nhóm và nhân viên trong 4 năm / 215.101.000 UNI.
● 17,80% phân bổ cho các nhà đầu tư trong 4 năm / 178.000.000 UNI.
● 0,069% phân bổ các cố vấn trong 4 năm / 6.899.000 UNI
Trong nguồn phân bổ token UNI, 60% nguồn cung cấp nguồn cung sẽ được phân bổ cho các thành viên cộng đồng, những người đã từng giao dịch và cung cấp thanh khoản trên Uniswap. Kể từ ngày 17 tháng 9 năm 2020, ¼ nguồn phân bổ này (chiếm 15% tổng nguồn cung ban đầu) được phân phối để thưởng cho người dùng Uniswap, cộng đồng có thể Claim token và cách làm như bài viết dưới đây.
Hướng dẫn claim token UNI ở Uniswap
Phần còn lại sẽ được phân phối cho LPs thông qua khai thác thanh khoản ( “Yield Farming”) trên bốn nhóm được chọn: ETH/USDT, ETH/USDC, ETH/DAI và ETH/WBTC. Việc khai thác tính thanh khoản này sẽ kéo dài trong 3 tháng.
Từ năm 2024, nguồn cung sẽ tăng với tỷ lệ lạm phát hàng năm là 2%.
Lịch Phân phối token $UNI
UNI Token Use case
UNI là token ERC-20 trên Ethereum nhằm khởi xướng và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng thông qua “Chia sẻ quyền sở hữu cộng đồng và một hệ thống quản trị sôi động”.
Sau thời gian gia hạn ban đầu là 30 ngày, quyền kiểm soát kho quỹ Uniswap sẽ được chuyển giao cho cộng đồng. Cộng đồng sẽ có thể bỏ phiếu để “phân bổ UNI cho các khoản tài trợ, quan hệ đối tác chiến lược, các sáng kiến quản trị, các nhóm khai thác thanh khoản bổ sung và các chương trình khác”.
Mặc dù các đề xuất quản trị có thể thay đổi hầu hết giao thức, nhưng một số yếu tố như chuyển đổi phí Uniswap được mã hóa cứng (ở mức 0,05%). Tuy nhiên, các yếu tố khác, chẳng hạn như việc bổ sung thêm các nhóm sẽ được kiểm soát bởi cộng đồng sau thời gian gia hạn ban đầu. Để được chấp nhận, một đề xuất quản trị phải đáp ứng các điều kiện sau:
● 1% tổng nguồn cung của UNI (được ủy quyền) để có thể đệ trình đề xuất quản trị.
● 4% nguồn cung của UNI phải được yêu cầu bỏ phiếu “có” để đạt được con số tối thiểu.
● Thời gian bình chọn 7 ngày.
● Thời gian trễ 2 ngày khi thực hiện.
Đáng chú ý, Đội ngũ Uniswap đã tuyên bố ý định của họ không tham gia vào việc phát triển giao thức, kiểm toán hoặc “các vấn đề khác”. Thay vào đó, cộng đồng sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm và thậm chí được khuyến khích “tham khảo ý kiến của các chuyên gia pháp lý và quản lý có kiến thức trước khi thực hiện bất kỳ đề xuất cụ thể nào”.
Chương trình Airdrop lớn nhất trong năm
Có thể nói, UNI Claim token là chiến dịch Airdrop lớn nhất trong năm, với 400UNI cho mỗi địa chỉ ($1200) lúc UNI niêm yết các sàn giao dịch. Người dùng nào đã từng cung cấp thanh khoản hay chỉ giao dịch trước ngày 1/9 sẽ đủ điều kiện để Claim UNI.
Uniswap có được thành công nhờ hàng nghìn thành viên trong cộng đồng đã tham gia vào hành trình của họ trong hai năm qua. Các thành viên cộng đồng ban đầu này đương nhiên sẽ đóng vai trò là người quản lý có trách nhiệm của Uniswap. Do đó, việc khuyến khích tặng UNI để cộng đồng tiếp tục sẽ là nhân tố quan trọng cho giao thức Uniswap, là một trong những điểm ấn tượng của Uniswap.
Xem thêm chi tiết về đợt phân phối này tại Blog Uniswap
Lời kết
Không thể phủ nhận mức độ quan tâm rất lớn từ cộng đồng về Uniswap lẫn các quỹ đầu tư và sàn giao dịch lớn. Trong làn sóng tăng trưởng mạnh mẽ của Defi, Uniswap chiếm khối lượng giao dịch khổng lồ, và trong thời điểm nào đó, Uniswap đã đạt khối lượng giao dịch $426 triệu, lần đầu tiên vượt mặt Coinbase Pro.
? Wow, @UniswapProtocol 24hr trading volume is higher than @coinbase for the first time ever
? Uniswap: $426M
? Coinbase: $348MHard to express with how crazy this is. pic.twitter.com/48o0xRkiUo
— Hayden Adams ? (@haydenzadams) August 30, 2020
Cũng trong lần ra mắt token UNI đầu tiên, có thể nói mạng ETH đã tắt nghẽn vì cộng đồng được Claim UNI (có giá trị lên tới $1200), đồng thời các sàn giao dịch hàng đầu như Coinbase, Binance … lần lượt niêm yết ngay tức thì. Khối lượng giao dịch của UNI ghi nhận hơn 5 tỷ đô với giá ATH là 8.4$.
Uniswap là sàn giao dịch phi tập trung đúng nghĩa như Vitalik đã từng đề cập. Là một giao thức hoán đổi sáng tạo được xây dựng trên Ethereum, Uniswap cho phép bất kỳ ai có sở hữu ví cá nhân Ethereum trao đổi token mà không cần sự tham gia hay kiểm soát của bên thứ ba nào. Tuy vẫn còn nhiều hạn chế của nó (như phí giao dịch …), nhưng nó có ý nghĩa rất lớn đối với thế giới phi tập trung hoàn toàn. Chưa thể khẳng định sau này sẽ như thế nào, nhưng hiện tại Uniswap có lẽ là sàn phi tập trung được cộng đồng tin cậy và giao dịch nhiều nhất, vị thế của Uniswap khẳng định rõ ràng khi mà ETH 2.0 đang đến rất gần.
Tài liệu tham khảo
Binance Research | Binance Academy | Messari | Uniswap Blog | Finematics
